Документальний стиль в ігровому кіно

Автор(и)

DOI:

https://doi.org/10.31866/2617-2674.8.1.2025.332389

Ключові слова:

кіномистецтво, документалістика, Дзиґа Вертов, кіноавангард, сінема веріте, мок’юментарі, псевдодокументалістика, звук, знайдений кадр

Анотація

Мета статті – проаналізувати генезис і розвиток документального стилю в ігровому кіно, дослідити передумови його появи, основні характеристики та їх еволюцію, а також причини й особливості використання цього стилю кінематографістами в різні історичні періоди. Розглянути вплив основних напрямів документалістики, телебачення та аматорського відеоконтенту на його формування та застосування в художніх стрічках. Встановити важливі тенденції сучасного ігрового кінематографа, пов’язані з використанням документальної форми, та окреслити її вплив на появу нових жанрів і піджанрів цього виду кіно. Методологія дослідження базується на комплексному підході, який охоплює аналіз літературних джерел – для формування теоретичної бази та визначення ключових понять, історико-культурний аналіз – для вивчення історичних, технічних, соціальних і культурних передумов, хронологічний метод – для встановлення каузальності досліджуваних явищ, метод кейс- стаді, який полягав у стилістичному та критичному аналізі обраних фільмів як найбільш виразних прикладів, а також компаративний аналіз – для порівняння різних картин і кінематографічних течій. Наукова новизна. Вперше узагальнено всі найважливіші аспекти, пов’язані з формуванням та еволюцією документального стилю в ігрових стрічках у період від експериментів радянських кіноавангардистів до його використання в сучасному кінематографі. На основі дослідження найбільш характерних прикладів визначено поширені засоби, на яких базується цей стиль, а також основні причини та особливості їх використання. Окрему увагу приділено деяким передумовам появи нових жанрових форм, що виникли внаслідок експлуатації «документальності» в художніх картинах. Висновки. У статті визначено роль основних тенденцій документалістики, телевізійного контенту та, зокрема, аматорських відео у становленні та розвитку документального стилю в ігровому кіно. Доведено прямий та опосередкований вплив ідей радянського режисера Дзиґи Вертова на картини, в яких вони застосовувалися. Проаналізовано роль зазначеного стилю у формуванні гібридного жанру мок’юментарі.

Біографії авторів

Олександр Безручко, Київський національний університет культури і мистецтв

Доктор мистецтвознавства, професор

Володимир Грифцов, Київський університет культури

Магістр аудіовізуального мистецтва і виробництва

Посилання

Armes, R., 1970. French cinema since 1946. Vol. 2. The Personal Style. 2nd ed. London: A. Zwemmer Ltd.

Bagaskara, D., Amri, M., Choiron, F. and Eliyanah, E., 2022. The Celebration: Analyzing realism in Dogme 95 Manifesto film. Bahasa dan Seni: Jurnal Bahasa, Sastra, Seni, dan Pengajarannya, [e-journal] 50 (2), pp.196-208. https://doi.org/10.17977/um015v50i22022p196

Baron, J., 2014. The Archive Effect: Found Footage and the Audiovisual Experience of History. London: Routledge. https://doi.org/10.4324/9780203066935

Barsam, R.M. ed., 1976. Nonfiction film: Theory and criticism. New York: E.P. Dutton & Co.

Barthes, R., 1968. L'effet de réel. Communications, [e-journal] 11. pp.84-89. https://doi.org/10.3406/comm.1968.1158

Baudrillard, J., 1981. Simulacres et simulation. Paris: Galilée.

Bazin, A., 1967. What is Cinema? Berkeley: University of California Press, Vol.I.

Bazin, A., 1971. What Is Cinema? Berkeley: University of California Press, Vol.2.

Bezruchko, O. and Chaikovska, V., 2020. Osoblyvosti vtilennia rezhyserskoho zadumu u dokumentalnomu filmi-sposterezhenni [Features of the Implementation of the Director’s Intent in Documentary Surveillance-film]. Bulletin of Kyiv National University of Culture and Arts. Series in Audiovisual Art and Production, [e-journal] 3 (1), pp.65-74. https://doi.org/10.31866/2617-2674.3.1.2020.202660

Bezruchko, O., Gavran, I., Hrabarchuk, O., Kostiuk, N. and Kot, H., 2020. Ideological concepts in the cinematography of the interwar period. Astra Salvensis, 1, pp.669-690.

Carrera, P., 2021. Based on actual facts: Documentary Inscription in Fiction Films. Studies in Documentary Film, [e-journal] 15 (1), pp.1-19. https://doi.org/10.1080/17503280.2020.1 854072

Chapman, J., 2019. British Cinema and the Second World War. In: J. Hill ed., A Companion to British and Irish Cinema. Blackwell: John Wiley & Sons, pp.67-83. https://doi.org/10.1002/9781118482889.ch4

Chmil, H. and Pshenychna, K., 2018. Montazh kino: vid radianskoho kinoavanhardu do suchasnykh praktyk montazhu [Film Editing: From Avant-garde Films to Modern Editing Practice]. Bulletin of Kyiv National University of Culture and Arts. Series in Audiovisual Art and Production, [e-journal] 1 (2), pp.98-106. https://doi.org/10.31866/2617-2674.2.2018.151823

Corner, J., 2002. Performing the Real: Documentary Diversions. Television & New Media, [e-journal] 3 (3), pp.255-269. https://doi.org/10.1177/152747640200300302

Corner, J., 2003. Television, documentary and the category of the aesthetic. Screen, [e-journal] 44 (1), pp.92-100. https://doi.org/10.1093/screen/44.1.92

Drubek, N., 2020. Exegi Monumentum Revolutionis – On Eisenstein’s October (1927). In: Ch. Balme, B. Dogramaci, Ch. Hilgert, R. Nicolosi and A. Renner, eds. Culture and Legacy of the Russian Revolution Rhetoric and Performance – Religious Semantics – Impact on Asia. [e-journal] München, pp.1-32. https://doi.org/10.17613/61g8-mj38

Dux, S., Iseli, C. and Vitija, E., 2020. The Impact of Camera Innovations on Visual Aesthetics in Documentary Films – A Filmmakers’ Perspective. In: The European Conference on Media, Communication & Film 2020. Official Conference Proceedings. London, United Kingdom, 24– 26 July, 2020. [e-book] London: The International Academic Forum, pp.39-50. https://doi.org/10.22492/issn.2188-9643.2020.4

Giralt, G., 2003. Dogme 95 and the Reality of Fiction. Kinema: A Journal for Film and Audiovisual Media, [e-journal] Fall 2003, pp.1-6. https://doi.org/10.15353/kinema.vi.1009

Gyenge, Zs., 2009. Illusions of Reality and Fiction or the Desired Reality of Fiction: Dogme 95 and the Representation of Reality. Acta Universitatis Sapientiae, Film and Media Studies, 1, pp.69-79. Available at: <https://acta.sapientia.ro/content/docs/illusions-of-reality-and-fiction-on-the-.pdf> [Accessed 12 December 2024].

Havran, I. and Botvyn, M., 2020. Dokumentalne kino v suchasnomu ekrannomu dyskursi [Documentary Cinema in Contemporary Screen Discourse]. Bulletin of Kyiv National University of Culture and Arts. Series in Audiovisual Art and Production, [e-journal] 3 (1), pp.11-19. https://doi.org/10.31866/2617-2674.3.1.2020.202649

Heller-Nicholas, A., 2014. Found Footage Horror Films: Fear and the Appearance of Reality. Jefferson: McFarland.

Honcharuk, S. and Provolovskyi, O., 2020. Postanovcha realnist dokumentalnoho kino: proiavy ta smysly [The Staged Reality of Documentary Films: Manifestations and Meanings]. Bulletin of Kyiv National University of Culture and Arts. Series in Audiovisual Art and Production, [e-journal] 3 (1), pp.83-91. https://doi.org/10.31866/2617-2674.3.1.2020.202664

Honcharuk, S., Levchenko, O. and Tsimokh, N., 2022. Zhanr mokiumentari yak kinematohrafichnyi fenomen doby postmodernu [Mockumentary Genre as a Cinematic Phenomenon of the Postmodern Age]. Bulletin of Kyiv National University of Culture and Arts. Series in Audiovisual Art and Production, [e-journal] 5 (2), pp.181-188. https://doi.org/10.31866/2617-2674.5.2.2022.269523

Iseli, C., Dux, S. and Loertscher, M.L., 2020. The Aesthetics and Perception of Documentary Film: A mixed methods approach and Its implications for Artistic Research. International journal of Film and Media Arts. GEECT Special Issue: Mapping Artistic Research in Film, [e-journal] 5 (2), pp.27-48. https://doi.org/10.24140/ijfma.v5.n2.02

Jacobs, D., 2000. Revisioning Film Traditions: The Pseudo-Documentary and the Neo-Western. Lewiston: Edwin Mellen Press.

Kracauer, S., 1960. Theory of Film. The Redemption of Physical Reality. New York: Oxford University Press.

Leyda, J., 1983. Kino: A history of the Russian and Soviet film. Princeton: Princeton University Press.

LonghI, L., 2016. la nave blanca (Roberto Rossellini, 1941) que sana las camisas negras. Revista de Filología Románica, [e-journal] 33, pp.141-149. https://doi.org/10.5209/RFRM.55843

Lourcelles, J., 1992. Dictionnaire du cinema. Les Films. R. Laffont.

Metz, C., 1982. The Imaginary Signifier: Psychoanalysis and the Cinema. Translated by C. Britton, A. Williams, B. Brewster and A. Guzzetti. Bloomington: Indiana University Press.

Moskowitz, K., 1977. Media Events, Cool Media, and "Medium Cool". In: B. Lawton and J. Straiger, eds. Explorations in National Cinemas. The 1977 Film Studies Annual: Part One. Pleasantville: Redgrave Publishing Company, pp.18-26.

Myslavskyi, V., Chmil, G., Bezruchko, O. and Cherkasova, N., 2020. From "The Eleventh Year" to "The Man with a Movie Camera": conceptual search of Dziga Vertov. Media Education (Mediaobrazovanie), [e-journal] 60 (3), pp.507-514. https://doi.org/10.13187/me.2020.3.507

Myslavskyi, V., Chmil, G., Bezruchko, O. and Kupriichuk, V., 2021. Formation of Ukrainian Newsreel and Documentary Cinema in 1923–1928. Media Education (Mediaobrazovanie), [e-journal] 17 (4). pp.684-692. https://doi.org/10.13187/me.2021.4.684

Myslavskyi, V., Chmil, G., Bezruchko, O. and Markhaichuk, N., 2020. Poetics of Ukrainian Film 'Earth': Oleksandr Dovzhenko's Conceptual Search. Media Education (Mediaobrazovanie), [e-journal] 60 (4), pp.713-720. https://doi.org/10.13187/me.2020.4.713

Nichols, B. and Baron, J., 2024. Introduction to Documentary. Bloomington: Indiana University Press.

Pandža, K., 2018. The Effect of the Handheld Camera on Narration and Ocularization in the Dogme 95 Film. AM Journal of Art and Media Studies, [e-journal] 15, pp.83-92. https://doi.org/10.25038/am.v0i15.232

Part 1. Constructing Authorʾs Cinematic Language in Directing by Yuriy Illenko’s Films]. Culture and Contemporaneity, [e-journal] 1, pp.42-48. https://doi.org/10.32461/2226-0285.1.2023.286780

Pohrebniak, H., 2023. Dyzain kadru v zobrazhalnii kulturi suchasnoi avtorskoi rezhysury. Chastyna 1. Konstruiuvannia avtorskoi kinomovy v rezhysuri filmiv Yuriia Illienka [Frame Design in Visual Culture of Contemporary Filmmaking.

Przylipiak, M., 2023. Defining documentary. Panoptikum, [e-journal] 29, pp.11-38. https://doi.org/10.26881/pan.2023.29.01

Shatnoff, J. and Corliss, R., 1969. Review: Medium Cool by Haskell Wexler, Jerrold Wexler. Film Quarterly, [e-journal] 23 (2), pp.47-57. https://doi.org/10.2307/1210522

Shiel, M., 2006. Italian neorealism: rebuilding the cinematic city. London: Wallflower Press.

Thompson, G., 2016. The Next of Kin: Propaganda, realism or a film with a purpose? Public Relations Review, [e-journal] 42 (5), pp.812-820. http://doi.org/10.1016/j.pubrev.2016.10.003

Vertov, D., 1984. Kino-Eye: The Writings of Dziga Vertov. Translated by K. O'Brien. London: University of California Press.

Wallace, R., 2021. Documentary Style as Post-Truth Monstrosity in the Mockumentary Horror Film. Quarterly Review of Film and Video, [e-journal] 38 (6), pp.519-540. https://doi.org/10.1080/10509208.2020.1780107

##submission.downloads##

Опубліковано

2025-06-13

Як цитувати

Безручко, О., & Грифцов, В. (2025). Документальний стиль в ігровому кіно. Вісник Київського національного університету культури і мистецтв. Серія: Аудіовізуальне мистецтво і виробництво, 8(1), 60–78. https://doi.org/10.31866/2617-2674.8.1.2025.332389

Номер

Розділ

РЕЖИСУРА ТА ЗВУКОРЕЖИСУРА КІНО І ТЕЛЕБАЧЕННЯ